Dit komt onder meer tot uiting in onder meer betere hoogwaterbestendigheid, verkorte routes die elektrische en H2-schepen mogelijk maken en verminderde congestie in het TEN-T Core Network Urban Nodes Rotterdam (NL) en Antwerpen (BE). Het gaat hier om het IWW's Albertkanaal, Juliana-kanaal en de Maas.
Het Rhombus-systeem omvat belangrijke delen van het uitgebreide IWW-netwerk in het zuiden van Nederland en de Belgische provincie Limburg. Dit netwerk speelt een cruciale rol bij het verbinden van het Europese achterland met zeehavens en verbindt de Noordzee - Med en Rijn - Alpencorridors van het TEN-T-kernnetwerk.
Voorgestelde actie (eerste fase van wereldwijd project)
Voorafgaand zijn verkennende gesprekken gevoerd door PNO en Panteia om die projecten boven water te halen die daadwerkelijk in aanmerkingen komen voor een eventuele CEF-financiering. Hierbij ging het niet alleen om een assessment van projecten die op 26-2-2020 ingediend kunnen worden, maar wat ook verder in de volgende programmaperiode kan worden ingediend. Hiermee wordt tegemoetgekomen aan de behoefte om zaken in een lange termijnperspectief en planmatiger aan te pakken. Harde eis was dat projecten die in 2020 worden ingediend per 31-12-2023 gerealiseerd moeten zijn (Reflow van de programmaperiode 2013-2020, naar verwachting wordt nog een call in geopend in september 2020 onder de reflow). De volgende programmaperiode 2021-2028 biedt weer nieuwe kansen voor projecten met langere looptijden.
Upgrade van infrastructuur voor wateractiviteiten op drie Rhombus-locaties op de vooraf geïdentificeerde secties Maas, inclusief Maaswerken, en Albertkanaal/ Canal Bocholt-Herentals van de Noordzee - Med Core Network Corridor, elk waarvan in volwassen staat van voorbereiding:
Venlo - voltooiing december 2023
Venlo speelt een belangrijke rol als de ‘extended gate’ van de zeehavens van Rotterdam, Antwerpen en Amsterdam. Als onderdeel van de voorgestelde actie zal de capaciteit aan de waterkant in Venlo worden uitgebreid om multi- en synchromodale overslag te stimuleren. De gemeente Venlo zal de upgrade realiseren in nauwe samenwerking met terminaloperator TCT Venlo. Beide hebben een bewezen staat van dienst in complexe infrastructuurprojecten.
Heijen - voltooiing december 2023
De huidige waterafhandelingsfaciliteiten op deze belangrijke locatie langs de Maas bereiken hun grenzen. Om verdere groei van wateractiviteiten mogelijk te maken, zal nieuwe openbare infrastructuur worden gerealiseerd. Teunesen Zand en Grint, ervaren in zowel transport door IWW als upgraden van waterinfrastructuur, zullen de upgrade realiseren.
Lanaken - voltooiing december 2021
De maximale capaciteit van de infrastructuur voor waterafhandeling is bereikt. Om de huidige en toekomstige overlading van de zeehavens van Rhombus naar het Europese achterland te waarborgen, wordt de infrastructuur aan het water verbeterd. Wessem Holding zal zijn ervaring gebruiken die is opgedaan bij het succesvol upgraden van de waterkantinfrastructuur in drie binnenhavens om de upgrade te realiseren.
Deze upgrades zorgen voor verbeterde navigatiecondities en meer capaciteit voor de doorvaart van schepen en zorgen voor de afhandeling langs de waterkant van meer verschillende soorten vracht op deze locaties en in het grotere Rhombus-systeem.
De provincie Limburg coördineert de voorgestelde actie en de koppeling met het wereldwijde project.
Planmatig kader
Voor de planmatige aanpak is het “global project” ontwikkeld, dit betreft het Ruit-idee (in het Engels Rhombus is Ruit), hieronder weergegeven. Het Rhombus idee biedt de mogelijkheid om projecten in lange termijn ontwikkelingsperspectief te plaatsen en is door nationaal beleid gesteund (Topcorridors). Hierdoor kunnen de projecten ook beter gekoppeld worden aan de TEN-T corridor en krijgt het een Europees accent, wat van belang kan zijn in de CEF. Een ander voordeel van het Rhombus idee is dat ook minder kansrijke projecten door hun samenhang met eerdere projecten een hogere prioriteit krijgen.
Het idee van de Rhombus kan als volgt worden samengevat:
- Modal shift van weg naar water die bijdraagt aan congestievermindering op de belangrijke Europese (achterland)verbindingen van het TEN-T-kernnetwerk.
- Grensoverschrijdende benadering NL en B. Ook deel van NRW wordt aangehaakt doordat oostelijk bedieningsgebied van de Maas in NRW ligt.
- Rhombus biedt kansen voor een robuuster transportsysteem
- Door ruit-vorm is elke locatie tweezijdig te benaderen
- Door gestuwde Maas en Albertkanaal kent de Ruit een stabiel waterniveau en is dus minder afhankelijk van lage waterstand
- Bij 24/7-bediening is de Ruit altijd bereikbaar.
- Beoogde projecten langs de Ruit dragen bij aan het opwaarderen van de vaarroute naar minimaal Vb (deel is zelfs VI) en rechtvaardigen eerdere EU-investeringen in deze Ruit (verhogen bruggen Albertkanaal)
- Versterking van de duurzaamheid
- Een volwaardige Ruit draagt substantieel bij aan modal shift;
- Projecten langs de Maas dragen ook bij aan hoogwaterbescherming;
- Beperkte afstanden van de Ruit in combinatie met ‘pendeldienst’-model biedt goede kansen voor het uitrollen van het concept met elektrische en/of H2-schepen
- Ruit-model ondersteunt mainports én hinterlandhubs. Minder congestie in havens van Rotterdam en Antwerpen; meer lading voor de hinterlandhubs;
- Integraal model van mind-, soft- en hardware (afvaltransport, Clean Energy Hubs, digitalisering (voorspellen ETA en wachttijden, managementsysteem sluizen en bruggen)
- Rhombus zorgt voor link tussen Rhine-Alpine- en NorthSea-Med-corridor. Door beperkte afstand tussen Maas in Limburg en Rijn in NRW (50 km ) kan uitwisseling plaatsvinden tussen beiden corridors. Dit versterkt de resilience van beide EU-corridors (TEN-T).
- Het idee is ook positief voor militair transport (inmiddels ook een van de opgaven van het TEN-T-netwerk) vanuit de zeehavens naar het Duitse achterland. De knooppunten spelen daarin een belangrijke rol.
- Verdere ondersteuning van de economische ontwikkeling van de knooppunten langs de Ruit.
Overigens, het Rhombus idee is gedeeld met EC TEN-T corridor coördinatoren en met andere relevante partijen in Brussel tijdens de TEN-T fora eind november 2019, daar is contact gelegd met de Belgische overheden ten behoeve van projecten gesitueerd in België.